روش ها و فنون طراحی سوال عملکردی ویژه فرهنگیان و دانشجو معلمان

روش ها و فنون طراحی سوال عملکردی

طراحی سؤال عملکردی در درس هنرهای تجسمی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا به دانش‌آموزان فرصت می‌دهد مهارت‌های عملی خود را در زمینه‌های مختلف هنری به‌کار گیرند. برخلاف سؤالات نظری که تنها دانش و اطلاعات را ارزیابی می‌کنند،

سؤالات عملکردی به دانش‌آموزان امکان می‌دهند خلاقیت، توانایی حل مسئله و مهارت‌های تکنیکی خود را نشان دهند. این نوع سؤالات می‌تواند شامل ترسیم، رنگ‌آمیزی، ساخت اشیا یا ارائه طرح‌های خلاقانه باشد که دانش‌آموزان را تشویق به تفکر خلاق و عملی می‌کند.

علاوه بر این، سؤالات عملکردی ابزار موثری برای معلمان است تا توانایی‌های واقعی دانش‌آموزان را ارزیابی کنند. این نوع ارزیابی‌ها به معلم کمک می‌کند نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان را شناسایی کرده و در برنامه‌ریزی آموزشی بهتر عمل کند. همچنین،

این سؤالات دانش‌آموزان را به تجربه عملی‌تر و عمیق‌تر در هنر ترغیب می‌کند، که نه‌تنها به رشد مهارت‌های هنری آن‌ها کمک می‌کند، بلکه اعتماد به نفس و انگیزه آن‌ها را نیز افزایش می‌دهد.

مفهوم سؤال عملکردی

سؤال عملکردی نوعی ارزیابی است که به جای تأکید بر حفظ اطلاعات، بر توانایی دانش‌آموزان در به‌کارگیری مهارت‌ها، دانش و مفاهیم آموخته‌شده در موقعیت‌های واقعی تمرکز دارد. این نوع سؤالات بر حل مسئله، تحلیل، تفکر انتقادی، خلاقیت، و عملکرد عملی تأکید دارند.

ویژگی‌های سؤال عملکردی

• ارتباط با موقعیت‌های واقعی:

دانش‌آموزان باید مفاهیم را در شرایطی مشابه زندگی واقعی به کار بگیرند.

• چندمرحله‌ای بودن:

شامل فعالیت‌های متنوع مانند تحلیل، ارزیابی، و حل مسئله است.

• ارزیابی مهارت‌ها و نگرش‌ها:

علاوه بر دانش، توانایی‌ها و رویکردهای دانش‌آموزان را نیز ارزیابی می‌کند.

• پاسخ‌های متنوع:

می‌تواند پاسخ‌های متفاوت و خلاقانه‌ای داشته باشد و لزوماً یک جواب درست ندارد.

مراحل طراحی سؤال عملکردی

• تعیین هدف آموزشی

مشخص کنید که می‌خواهید کدام مهارت یا دانش ارزیابی شود (مثلاً حل مسئله، تحلیل، خلاقیت).

• شناسایی موقعیت واقعی مرتبط

سناریویی طراحی کنید که مرتبط با محتوای درسی و جذاب برای دانش‌آموزان باشد.

سناریو باید شامل اطلاعات لازم برای حل مسئله باشد.

• تدوین دستورالعمل روشن

وظیفه دانش‌آموزان را به‌صورت دقیق و روشن بیان کنید.

از زبان ساده و قابل فهم استفاده کنید.

• طراحی معیارهای ارزیابی

معیارهای مشخصی برای ارزیابی پاسخ‌ها تعریف کنید (مثلاً دقت، خلاقیت، تحلیل داده‌ها).

استفاده از روبرک (Rubric) می‌تواند به ارزیابی منصفانه کمک کند.