طراحی سوال مبتنی بر حیطه های شناختی ویژه فرهنگیان و دانشجو معلمان

طراحی سوال مبتنی بر حیطه های شناختی

كاربرد طبقه‌بندی اهداف در حیطه شناختی در طراحی و تدوین سؤال‌های امتحانات كتبی و شفاهی است. زیرا آموخته‌ها و یادگیری‌های ذهنی دانش‌آموزان را یا كتبی می‌توان سنجید یا شفاهی. هدف‌ها در حیطه شناختی در شش طبقه قرار می‌گیرند كه به اختصار به كاربرد هر كدام در طراحی و نوشتن سؤال‌های امتحانی اشاره می‌كنیم.
• طبقه دانش
• طبقه فراگیری(درك و فهم)
• طبقه كاربرد(بكار بستن)
• طبقه تجزیه و تحلیل
• طبقه تركیب
• طبقه ارزشیابی(قضاوت)

اصول فنی در طراحی سؤالات امتحانی

۱- در طراحی سؤال ویژگی‌های دانش‌آموزان از قبیل سطح سنی، توانایی‌ها و استعداد‌ها، پایه تحصیلی و..... در نظر گرفته شود.
۲- در طراحی سؤالات امتحان شرایط عمومی دانش‌آموزان، امکانات، منابع، تجهیزات، نیروی انسانی و... مد نظر قرار گیرد.
۳- طراحی سؤالات بر اساس بارم‌بندی و بودجه‌بندی کتاب درسی صورت پذیرد.
۴- اهداف آموزشی امتحان مشخص گردد.
۵- جدول مشخصات آزمون با توجه به موارد زیر تهیه شود:
۱/۵- درج اهداف و محتوا در جدول
۲/۵- درج طبقات حیطه شناختی در جدول
۳/۵- مشخص نمودن انواع سؤالات آزمون
۴/۵-مشخص نمودن تعداد سؤالات امتحان
۶- سؤالات امتحانی باید میزان تحقق اهداف آموزشی را ارزیابی کند.
۷- صورت سؤال و مسأله روشن، واضح و شیوا باشد.
۸- سؤال مختصر، ساده و سلیس نوشته شود.
۹- سؤال طوری تهیه شود که به طور مستقیم به هدف مورد اندازه‌گیری مربوط باشد.
۱۰- سؤال باید موضوع مهمی را مورد سنجش قرار دهد.
۱۱- زمان مناسب پاسخگویی به هر سؤال با توجه به قدرت متوسط دانش‌آموزان محاسبه و قید شود.
۱۲- سؤالات از نظر آیین نگارش و رسم الخط واضح و مشخص باشد و در آن علائم دستوری و نقطه‌گذاری دقیقاً رعایت گردد.
۱۳- سؤال و جواب از نظر علمی، آیین نگارش، زمان پاسخ گویی، بارم بازبینی شود تا خطا به حداقل برسد.
۱۴- در سؤال‌هایی که هدف آن ارزشیابی میزان فهم دانش‌آموزان است و نه دقت محاسباتی، از اعداد ساده استفاده شود.
۱۵- پاسخ ( راهنمای تصحیح ) هر سؤال به طور دقیق و کامل به همراه ریز نمرات متعلقه نوشته شود و از ارجاع به صفحات کتاب خودداری شود.
۱۶- حتی الامکان توضیحات ضروری در متن سؤال آورده شود و در داخل پرانتز درج نگردد.
۱۷- متن سؤال برای همه دانش‌آموزان یک مفهوم را القا کند تا همه بتوانند پاسخ مشخصی ارائه کنند.